زخم ها و انواع آن :
تعریف زخم :
دراصطلاح رایج واژه زخم به معنی برش یا پارگی در پوست است که باعث خروج خون از بدن می شود. ولی تعریف دقیق تر زخم ، هر گونه صدمه به بافت نرممی باشد. بافت های نرم دربدن شامل :پوست،عضلات،عروق خونی واعصاب می باشد.
عوارض کلی زخم ها :
عفونت ، شوک
کزاز
قطع عضو
۱. عفونت: تراکم باکتری در زخم، عفونت ایجاد می کند. عفونت غالباً با علائمی چون: التهاب و قرمزی اطراف زخم، حساسیت در لمس،گرما، ترشح چرک و تب، نمایان می شود. عموماً عفونت ایجاد شده در زخم باعث بروز شوک سپتیک (عفونی) شده و در صورت وارد شدن به خون باعث مرگ فرد می شود.
۲.کزاز : بیشتر در زخم های کثیف، سوراخ شده که اکسیژن در عمق زخم کم است، دیده می شود. میکروب کزاز یا تتانوس موجود در زخم، ماده ای سمی تولید می کند که در اعصاب بدن پخش شده و سبب گرفتگی (اسپاسم) شدید عضلانی به خصوص درآرواره ها می گردندکه به همین سبب به آن نام آرواره قفل کن داده اند. این عفونت شدیداً خطرناک است و در صورت عدم رسیدگی و درمان منجر به مرگ می‌گردد. مرگ اغلب دراثر انقباض مجاری هوایی، عفونت های تنفسی و اختلال در سیستم عصبی خودکار رخ می‌دهد. سیستم عصبی خودکار قسمتی از سیستم عصبی است که کنترل عضلات قلبی، عضلات غیر ارادی و غدد را بر عهده دارد .
۳. قطع عضو :جدا شدن قسمتی از بدن یا اندام راقطع عضو می گویند. قطع عضو گاه بر اثر سانحه یا عوارض بعد از سانحه (مثل بیماری کزاز و…) صورت می گیرد. قسمت جدا شده در شرایط بدون سرما تقریباً ۶ ساعت احتمال زنده ماندن دارد.
انواع زخم :
۱) زخم باز : در این نوع زخم به دلیل نوع ضایعه ایجاد شده بر روی پوست، قسمتهای زیر پوست مانند عضلات واستخوان ها نمایان می شود. همچنین در زخم های باز قفسه سینه و شکم که ارتباطمستقیمی با هوای بیرون پیدا می کنند، خطر ایجاد عفونت در اثر نفوذ باکتری ها از هوا ومحیط بیرون به داخل زخم وجود دارد.
۲) زخم بسته : در این نوع زخم فقط آسیب به بافت های زیرین پوست می رسد، ولی پوست سالم باقی می ماند و هیچ ارتباطی بین داخل بدن و محیط خارج وجود ندارد. در این نوع زخم ها خون از مسیر گردش خون،ولی نه ازبدن،خارج می گردد. زخم بسته احتمال دارد در نواحی غیر قابل مشاهده و بدون هیچ علامت و نشانه خارجی بوجود آید.
انواع زخم باز:
۱. بریدگی ها : دراثر برخورد با اشیاء تیز مانند چاقو یا شیشه و… ایجاد می شود. این زخم ها دارای لبه های صاف هستند. بریدگی معمولاً سبب خونریزی های شدید می شود .
اقدامات اولیه:
شستشوی زخم با محلول های شستشو
پانسمان استریل و بانداژ
کنترل خونریزی با فشار مستقیم
درصورت وجود شی خارجی در محل یا نیاز به بخیه مصدوم را به مرکز درمانی انتقال دهید.
۲. پاره شدگی : زخمی است عمیق دارای لبه های نا منظم با خونریزی شدید،که در اثر برخورد اجسام تیز مانند شیشه ایجاد می شود. در این زخم به بافت های زیرین پوست (عضلات، شریان ، ورید و…) آسیب می رسد. عفونت در این نوع زخم نیز بیشتر است.
اقدامات اولیه :
شستشو وتمیز کردن زخم
جسم فرورفته در زخم (خرده های شیشه و…) را خارج نکنید.
پانسمان استریل و بانداژ
کنترل و بند آوردن خونریزی با روش فشار مستقیم
عضو را بالاتر از سطح قلب نگه دارید..
احتمال بوجودآمدن شوک می باشد، آن را بررسی و درمان کنید.
۳. ساییدگی : براثر کشیدگی یا خراش پوست به وجود می آید. از علائم این نوع زخم ها می توان به: خراشیدگی در سطح پوست، خونریزی کم و عفونت اشاره کرد.
اقدامات اولیه:
شستشو و تمیز کردن سطح پوست
جسم هایی که به طور سطحی فرو رفته اند را خارج کنید.
پانسمان استریل و بانداژ
۴.کنده شدگی : در این زخم ها قطعه ای از پوست و لایه های زیرین آن به صورت کامل یا ناقص از بافت های دیگر جدا شده و به صورت آویزان به بافت قرار می گیرد. خونریزی شدیدی دارد و عفونت این نوع زخم راتهدید می کند.
اقدامات اولیه
شستشو وتمیز کردن سطح زخم
قطعه آویزان یا کنده شده را در وضعیت اصلی خود قرار دهید.
پانسمان استریل و بانداژ فشاری
شناخت نوع شوک و درمان آن
توجه : مراقب باشید که بافت کنده شده پیچ نخورد، چون در این صورت رگ های خونی آن پاره یا مسدود می شود.
۵. قطع عضو : نوعی زخم کنده شده می باشد که توسط آسیب های وارده (تصادفات، حوادث شغلی و…) در اندام ها (دست وپا) بوجود می آید. در قطع عضو خونریزی شدیدی وجود دارد. معمولاً عفونت وشوک با این نوع زخم همراه می باشد.
اقدامات اولیه :
کنترل خونریزی( فشار بر نقاط فشار یا فشار مستقیم ، اگر بند نیامد از تورنیکه )
شستشو و تمیز کردن موضع
پانسمان استریل و بانداژ مناسب
موضع را توسط آتل ثابت نگه دارید
مراقب علائم شوک باشید.
روش مراقبت از عضو قطع شده :
عضو قطع شده را تمیز و عاری از گرد و غبار و… کنید.
عضو را در یک گاز خشک (دستمال تمیز) قرار دهید.
عضو پیچیده شده را در یک کیسه پلاستیکی (فریزر) قرار داده وگره بزنید، سپس کیسه پلاستیکی را در داخل یخ بگذارید. درحالت عادی عضو نمی تواند فقدان خون را بیشتر از ۶-۴ ساعت تحمل کند ولی با سرد کردن عضو
می توان عمل پیوند را تا ۲۴ ساعت افزایش دهد.
در سریع ترین زمان مصدوم را باعضو قطع شده به مرکز درمانی انتقال دهید.
توجه :هرگز اجازه ندهید که قسمت قطع شده درتماس مستقیم بایخ قرار بگیرد.
۶. سوراخ شدگی : توسط فرو رفتن یک میخ، سوزن، میله ، گلوله و … به داخل پوست و بافت های زیرین بدن ایجاد می شود . معمولا این نوع زخم ها در محل ورود آثار کمی دارد اما در قسمت های عمقی ممکن است سبب آسیب های جدی به اعضای داخلی شده باشند. در این نوع زخم عفونت، شوک و احتمال آسیب به شریان ها و وریدها وجود دارد که در صورت عدم رسیدگی منجر به مرگ می شود. سوراخ شدگی قفسه سینه و شکم از آسیب های شایع این نوع زخم می باشند.
اقدامات اولیه :
شستشو و تمیز کردن زخم
در صورت وجود جسم خارجی آن را خارج نکنید، بلکه ثابت نمایید.
پانسمان استریل و بانداژ فشاری
شناخت شوک و درمان آن
رسانیدن سریع مصدوم به مرکز درمانی
انواع زخم بسته :
۱ . کوفتگی : وارد آمدن ضربه با اشیایی که نوک تیز نیستند به سطح بدن ،سبب پارگی مویرگ های زیر پوست شده و خون در زیر پوست پخش می شود و کوفتگی بوجود می آید.کوفتگی شایع ترین نوع زخم بسته می باشدکه، با علائمی چون: تورم، درد، خون جمع شده در زیر پوست (هماتوم) به صورت یک علامت سیاه یا آبی(کبود) خود را نشان می دهد. در کوفتگی های شدید ممکن است آسیب های مخفی مانند شکستگی و یا آسیب به اعضای داخلی نیز ایجاد شود .
۲ . له شدگی : براثر افتادن اجسام سنگین، سقوط آوار، ضربه بسیار شدید به اندام به وجود می آید. در له شدگی علاوه بر شکستگی، درد ، تورم، کبودی، آسیب به بافت زیرین، هماتوم دیده می شود.
اقدامات اولیه در زخم های بسته :
از کیسه یخ برای مهار خونریزی،کاهش درد و تورم استفاده نمایید.
در له شدگی علاوه برکیسه یخ، از فشار مستقیم یا فشار بر نقاط فشار برای مهار خونریزی استفاده نمایید.
موضع را پانسمان استریل و بانداژ مناسب کنید.
بالاتر نگه داشتن عضو آسیب دیده از سطح قلب به کاهش درد وتورم کمک می کند.
علائم حیاتی راکنترل وآماده انجام عملیات احیاء باشید.
احتمال وجود شکستگی ها را بررسی کنید و در صورت مشاهده آتل بگیرید.
شناخت نوع شوک و درمان آن
انتقال به مرکز درمانی
