خونریزی ها
تعریف خونریزی :
خونریزی یعنی خارج شدن خون از درون عروق خونی که در نتیجه ی جراحت و بریدگی اتفاق می افتد.
حجم خون در بزرگسالان بین ۶- ۵ لیتر می باشد.( همچنین در بالغین به طور متوسط ۷۰ میلی لیتر(سی سی) خون به ازای هر کیلوگرم وزن وجود دارد). خونریزی های خفیف و آرام معمولا بی خطر بوده و علائم عمومی ایجاد نمی کنند. عدم رسیدگی فوری در خونریزی های متوسط ( که تا حدود ۱ لیتر خون از دست
می رود)، منجر به بروز حالت شوک می شود. در خونریزی های شدید، امکان بروز مرگ در عرض چند دقیقه نیز وجود دارد.
انواع خونریزی با توجه به کا نون خونریزی:
خونریزی خارجی : در خونریزی خارجی که بر اثر ضربه یا جسم نوک تیز و برنده و یا در تصادفات بوجود می آید امتداد و یکپارچگی پوست از بین رفته و به طور واضح خونریزی مشاهده می گردد.
خونریزی داخلی : در خونریزی داخلی، خون از درون عروق خارج شده، ولی داخل بدن باقی می ماند. یعنی خون به درون حفرات بدن مثل شکم، قفسه سینه، جمجمه و… می ریزد. این نوع خونریزی را با چشم نمی توان دید و تشخیص آن مشکل است. از خطرناک ترین نوع خونریزی های داخلی می توان به : خونریزی طحال،کبد، شریان آئورت، خونریزی ناشی از شکستگی استخوان لگن و ران اشاره کرد.
انواع خونریزی با توجه به عروق آسیب دیده :
خونریزی مویرگی : خونریزی های مویرگی خفیف است و
به راحتی تحت کنترل در می آید. معمولاً در بریدگی های سطحی دیده می شود. خون مویرگ ها مخلوطی از خون
سرخرگی و سیاهرگی است.
خونریزی سیاهرگی: سیاهرگها یا وریدها دارای خون قرمز تیره (بدون اکسیژن) بوده و جریان خون در آنها آرام می باشد. پس در خونریزی وریدی خروج خون کندتر است .
با این وجود اگر یک سیاهرگ اصلی بریده شود خون فراوانی
به بیرون جاری می شود.
خونریزی شریانی : نام دیگر شریان ، سرخرگ می باشد.
در خونریزی های شریانی که با فشار و جهنده است ، رنگ خون به دلیل محتوای اکسیژن بالا قرمز روشن بوده و به آسانی کنترل نمی شود و خطرناک ترین نوع خونریزی می باشد.
علائم و نشانه های کلی خونریزی ها :
احساس تشنگی ، ضعف، بی حالی، بی قراری، تند شدن ضربان قلب و ضعیف شدن نبض های محیطی ، عرق سرد روی پیشانی ، تنفس سطحی وسریع ، تهوع و استفراغ ، افت فشار خون ، خواب آلودگی، احساس سرگیجه و سردی پوست ، پایین آمدن دمای بدن (هیپوترومی) واحساس سرما، نشانه های شوک (هیپوولمیک).
توجه : به خاطر کاهش رسیدن خون اکسیژن دار به مغز، فرد دچار خواب آلودگی، گیجی، سیاهی رفتن چشمها و یا اضطراب و بیقراری می شود.
روش های مهار یا بندآوردن خونریزی :
به طور کلی خونریزی های خارجی را برحسب شدت و مقدار خونریزی به چهار طریق زیر جلوگیری می کنند :
۱- فشار مستقیم روی محل خونریزی
۲- بالا نگه داشتن عضو آسیب دیده از سطح قلب
۴- استفاده از تورنیکه (شریان بند)
۱. فشار مستقیم : موثرترین روش در کنترل خونریزی های سطحی می باشد که به دو روش زیر انجام می گیرد :
الف- گاز استریل (یا تکه پارچه تمیز) را روی محل خونریزی گذاشته و با دست روی آن فشار وارد شود تا خونریزی قطع گردد.
ب- قطعه ای گاز استریل را روی محل خونریزی گذاشته و به وسیله بانداژ محکم آن را ببندید تا خونریزی کنترل گردد
۲. بالا نگه داشتن عضو : بالا آوردن اندام دچار خونریزی، برای کاهش درد وکم شدن جریان خون مناسب است. در این روش به علت نیروی جاذبه ، فشار خونریزی کمتر می شود .
۳. فشار بر نقاط فشار : نقاط فشار نقاطی است که شریان های اصلی بدن از نزدیک سطح بدن و روی استخوان ها عبور می کند و باید روی شریان ناحیۀ خونریزی کننده (قبل از زخم)، فشار وارد کنیم.
۴. استفاده از تورنیکه : چنانچه با روشهای بالا نتوانستید خونریزی را مهار کنید از تورنیکه استفاده کنید.تورنیکه باند عریضی است که استفاده از آن به طور صحیح سرخرگ را بسته و مانع خونریزی می شود.این روش بیشتر درمواقعی که اندامی قطع شود یا جراحت وسیع و شدید باشد استفاده می شود.تورنیکه به عنوان آخرین راه چاره جهت بند آوردن خونریزی مورد استفاده قرار می گیرد.
روش بستن تورنیکه :
۱- ابتداگاز یا دستمالی بر روی محلی که می خواهید ببندید،( ۵-۳ سانتیمتر بالاتر از محل جراحت) تا علاوه بر نقش حفاظتی باعث افزایش فشار درآن نقطه گردد.
۲- باند نواری را چند دور، دور محل بپیچانید و یک گره بزنید و سپس اهرمی مثل یک تکه چوب یا ( قاشق، مداد، خودکار و… )را روی آن قرار دهید و باند را بعد از قرار دادن روی آن گره دیگری بزنید.
۳- اهرم را به حول مرکز گره ( درجهت عقربه های ساعت) تا اندازه ای بچرخانید که خونریزی قطع شود.
۴- اهرم را در جای خود ثابت و بی حرکت نمایید .
۵- در یک محل مناسب که قابل رویت باشد (مانند پیشانی) زمان بستن تورنیکه را با علامت اختصاری TKبنویسید .
نکات قابل توجه در مورد استفاده از تورنیکه :
از بستن تورنیکه بر روی مفصل خودداری کنید.
هرگز از حلقه پلاستیکی، سیم و یا هرچیز باریک و برنده دیگر( به دلیل ایجاد بریدگی و جراحتی که روی پوست ایجاد می کنند) بعنوان تورنیکه استفاده ننمایید.
روی تورنیکه را نپوشانید.
به طور منظم تورنیکه را هر ۱۵-۱۰ دقیقه یک بار باز وبسته نمایید، تا از صدمه غیر قابل بازگشت عروقی یا عصبی پیشگیری شود.( باز وبسته کردن تورنیکه ومدت زمان بازبودن آن،بستگی به مقدارخون از دست رفته،شدت خونریزی وحال بیمار دارد).
×اگر تورنیکه برای عضو قطع شده، همراه با خونریزی غیر قابل کنترل بسته شده است، تارسیدن به مرکز درمانی باز نکنید.
اقدامات اولیه در خونریزی ها :
علائم حیاتی(ABC ) راکنترل نمایید. درصورت نیاز عملیات احیاء(CPR ) را انجام دهید.
بیمار را بی حرکت کرده و یا در هر وضعیتی که راحت تر است قرار دهید (خونریزی های داخلی) .
لباس های تنگ بیمار را شل کرده و به وی آرامش واطمینان خاطر دهید.
علائم شوک را بررسی و درصورت بروز شوک آن را درمان کنید.
یکی از روش های مهار خونریزی را بکار گیرید.
درصورت مشاهده شکستگی عضو را آتل بگیرید.
موضع را پانسمان و بانداژ نمایید.
می توانید از کیسه یخ برای کاهش درد و مهار خونریزی استفاده نمایید.
مصدوم را توسط پتو یا … گرم نگه دارید.
سریعاً به مرکز درمانی انتقال دهید.
