کمک های اولیه ۲

کمک های اولیه ۲

تعریف خفگی:

هرگاه هوای اکسیژن دار نتواند وارد ریه ها شود خفگی ایجاد می شود.

سلولهای مغز، حداکثر ۳ دقیقه می توانند فقدان اکسیژن را تحمل کنند. پس این حالت (خفگی) یک وضعیت اورژانسی و مرگ آور است.

بدن انسان می تواند حدود 6-4 دقیقه فقدان اکسیژن را تحمل نماید. پس از ۳۰ الی ۴۵ ثانیه از ایست قلبی مردمک چشم ها گشاد می شوند و همچنین پس از ۶۰ ثانیه از ایست قلبی، تنفس قطع می شود. در مصدومینی که دچار ایست تنفسی شده اند اگر قلب آنها کار کند، بخاطر ذخیره اکسیژنی که درخون وجود دارد بیشتر از ۵ دقیقه فرصت برای احیاء  مصدوم است.

عوامل خفگی:

براثر انسداد مجاری تنفسی (عقب افتادن زبان، گیر کردن لقمه غذا و…)

براثر آسیب وارده به دستگاه تنفسی (دار آویختگی و…)

براثر آسیب بر روی مغز یا اعصاب کنترل کننده دستگاه تنفس (برق گرفتگی، استنشاق گازهای سمی، مسمومیت با بوتولیسم، بیماریهایی مانند کزاز و…)

براثر تغییرات فشار هوا (صعود به ارتفاعات، رفتن به عمق زیاد آب، تنفس در چاه ها و یا تونلها و…)

علائم ونشانه های خفگی :

مشکلات تنفسی(در تعداد وعمق تنفس) ، خرخر کردن

سرفه های کف آلود

برافروختگی صورت ،گردن و برجسته شدن عروق آن نواحی

سیانوزه شدن (کبودی) لب ها و بستر ناخن ها

اختلالات هوشیاری (گیجی، حواس پرتی)

گشاد شدن مردمک چشم ها

احتمال ایست تنفسی ، قلبی و یا بیهوشی

آسم :

آسم یک بیماری مزمن التهابی راه‌های هوایی است. و یا اختلالی است که در آن گاهی تنفس مشکل می شود و تنگی نفس به صورت متناوب رخ می دهد. این حملات زمانی بروز می‌کنندکه مجاری هوایی در ریه‌ها در اثر عوامل خاص محیط زیستی ، دچار پیش ‌فعالی شده و سپس ملتهب و مسدود می‌شوند. مجاری هوایی در آنها به صورت غیر طبیعی متناوباً  تنگ می شود.

بیشترین موارد آسم در حوالی پنج سالگی تشخیص داده می شود به همین دلیل بیشتر افراد تصور می کنند که آسم بیماری کودکان است. اما احتمال کمی نیز وجود دارد که افراد در سنین مختلف دچار این بیماری شوند. تنگ شدن مجاری تنفسی و تنگی نفس که چند دقیقه، چند ساعت و حتی چند روز طول می کشد می تواند نشان دهنده آسم باشد.

علائم آسم :

خلط، سرفه

 تنگی نفس، خس خس سینه

 تاکی پنه (افزایش تعداد تنفس) 

التهاب مجاری تنفسی

احساس فشار بر روی سینه

آسم چگونه ایجاد می شود؟

در بیشتر موارد آسم در اثر تنگ شدن موقتی و برگشت پذیر مجاری هوایی ایجاد
 می شود. ولی در برخی افراد التهاب مجاری تنفسی در اثر آسم منجر به تغییرات دائمی می شود. مجاری تنفسی آسیب می بینند و به صورت برگشت ناپذیر و تنگ باقی        می مانند. در اثر این تغییر ظرفیت تنفسی کاهش می یابد. ممکن است سرفه و خس خس سینه در شرایط عادی وجود نداشته باشند، ولی تست های تنفسی کاهش توانایی ریه در خروج هوا را نشان می دهند.

اگر باریک شدن مجاری تنفسی شدید باشد، حتی فعالیتهای ساده مانند بالا رفتن از پله ها ممکن است موجب تنگی نفس شود. تغییرات دائمی راههای هوایی فقط در برخی افراد مبتلا به آسم رخ می دهد. ممکن است شدید بودن بیماری، طولانی بودن مدت ابتلا و عدم درمان آسم با داروهای ضد التهابی علت آن باشد.

چگونه حمله آسم آغاز می شود؟

علت  واکنشهای راههای هوایی در افراد مبتلا به آسم این است که راههای هوایی  در این افراد بسیار حساس است. هنگامی که راههای هوایی با محرک های خاصی برخورد پیدا کنند بلافاصله واکنش نشان می دهند و تنگ می شوند.  در این صورت حمله آسم رخ می دهد.

عوامل محرک بروز حمله‌های آسم شامل عفونتهای تنفسی فوقانی (مثل سرماخوردگی)، آلرژن‌ها (ذرات گرد و غبار، ذرات ناشی از حیوانات خانگی، کپک و قارچ)، مواد تحریک‌کننده (سیگار،آلودگی‌های هوا)، داروها، مواد نگهدارنده غذایی و عوامل غیر اختصاصی (احساسات و هیجانها، هوای سرد، ورزش) است. این عوامل موجب آغاز حمله آسم می شوند.

درمان آسم :

درمان آسم به دو روش صورت می گیرد. یکسری از داروها باعث شل شدن عضلات دیواره راههای هوایی می شوند. برخی دیگر از التهاب مجاری هوایی جلوگیری 
می کنند و یا باعث کاهش یافتن التهاب می شوند. داروهایی نیز هستند که هر دو کار را با هم انجام می دهند. با کنترل دقیق بیماری می توان زندگی موثر و مفیدی داشت. اگر مبتلا به آسم هستید، احتمال تنگ شدن راههای هوایی همواره وجود دارد. تنگی متناوب راههای هوایی منجر به آسیب دائمی می شود. با دوری از عوامل محرک و به کارگیری درمان مناسب تحت نظر پزشک می توان آسم را کنترل کرد.

اقدامات اولیه در برخورد با مصدومی که دچار حمله آسم شده است:

  مصدوم را به آرامش دعوت کنید و به او اطمینان خاطر دهید.

 مصدوم را درهوای آزاد قرار داده وتوصیه نمایید بنشیند وقدری به طرف جلو خم شود (مصدوم را وادار به دراز کشیدن نکنید) .

 اگر به همراه خود اسپری (سالبوتامول ، سالمترول و…) دارد تشویق به استفاده ازآن نمایید.

 هر ۵ الی ۱۰ دقیقه مصرف اسپری را تکرار کنید.

  اگر بیمار بیهوش بود، علائم حیاتی آن را کنترل کرده وخود را برای عملیات احیاء آماده سازید.

  در صورت برطرف نشدن عوارض وتکرارحمله، وی را  به مرکز درمانی انتقال دهید.

  خفگی در آب (غرق شدگی) :

غرق شدگی به علت فرو رفتن کامل مجاری تنفسی در آب یا هر مایع دیگری صورت می گیرد. اکثر کسانی که غرق می شوند به دلیل کمبود اکسیژن می میرند و عده ای هم دچار عوارض، بعد از خفگی می شوند (وارد شدن آب به درون شش ها و…) و جان خود را از دست می دهند. مدت زمانی که یک نفر می تواند در آب زنده بماند در اشخاص مختلف است و بستگی به عواملی چون دمای آب و مقدار دست و پا زدن فرد و… دارد. ولی به طور میانگین پس از ۳  دقیقه فرد دچارخفگی می شود .

 اقدامات اولیه در غرق شدگی ها :

  دهان فرد را به خوبی تمیز کنید ( از وجود جسم خارجی مانند شن ، لقمه غذا و …  )

  در صورت نداشتن تنفس در فرد به او تنفس مصنوعی دهید ‌، اگر خودتان برای نجات فرد در آب رفتید تا رساندن فرد به خشکی این کار ( تنفس مصنوعی ) را در داخل آب انجام  دهید .

  زمانی که فرد غریق توسط شما یا غریق نجات به خشکی رسانیده شد بدون معطلی تنفس وی را بررسی کرده و در صورت نیاز عملیات احیاء قلبی  ریوی ( CPR ) را آغاز نمایید .

  وقتی که تنفس درفرد به حالت عادی برگشت اورا دروضعیت ریکاوری(پهلو) قرارمی دهیم.

  روی فرد پتو قرار دهید و لباس های خیس فرد را  از بدنش خارج کنید .

  انتقال مصدوم به مرکز درمانی

 دارآویختگی :

دارآویختگی عبارتست از معلق شدن بدن در هوا از ناحیه گردن.                                  

فشرده شدن گلو عبارتست از بسته شدن مجاری تنفسی بوسیله یک شیء تنگ به دور گلو وگردن مانند شال گردن، طناب که باعث بسته شدن مجرای تنفس و نرسیدن هوا به ریه ها می شود.

 اقدامات اولیه :

 عامل خفگی (طناب، شال گردن یا …) را  بلافاصله رها سازید.

  علائم حیاتی را چک کنید ودر صورت نیاز  عملیات احیاء (CPR) را شروع نمایید.

  در صورت هوشیار بودن وی را در وضعیت بهبود (ریکاوری) قرار داده و به مرکز درمانی انتقال دهید.

 شی خارجی در گلو ( انسداد راه هوایی) :

این حالت زمانی رخ می دهد که راه تنفسی بر اثر بلعیدن یک لقمه غذا یا شیء   خارجی ای که در گلو و مسیر تنفسی گیر کرده، بسته شده باشد.

شایعترین جسم خارجی در بزرگسالان لقمه غذا ( نجویدن غذا ، باعجله خوردن )         می باشد، ولی درکودکان اجسام خارجی مختلف مانند (پاک کن، تیله و…) می تواند باعث انسداد شود. کودکان در معرض خطر بیشتری هستند، زیرا تمایل دارند هر چیزی را در دهان بگذارند.

عوارض ونشانه های خفگی با جسم خارجی :

برافروختگی صورت و سرخ شدن

مصدوم قادر به صحبت کردن نیست

برجسته شدن رگ های گردن  و انقباض عضلات گردن

کبودی لب ها و صورت

 اقدامات اولیه در خفگی با جسم خارجی :

خارج کردن عامل خفگی با استفاده از روش هایملیخ

کنترل علائم حیاتی و در صورت نیاز انجام عملیات احیاء (CPR)

در صورت هوشیاری مریض ، وی را درحالت ریکاوری (پهلو) قرار دهید.

انتقال به مرکز درمانی

 روشهای خارج کردن جسم خارجی از راه هوایی :

 مصدوم را تشویق به سرفه کردن کنید : این روش در مواردی به کار می رود که عامل خفگی مایعات (آب، الکل و…) باشد .از آنجایی که راه هوایی بسته است احتمال ورود آب به ریه ها کم می باشد و خطر زیادی مریض را تهدید نمی کند. فشار و سرعت جریان هوایی که در حین سرفه در راه هوایی به وجود می آید باعث رفع انسداد می شود.

 جاروکشیدن توسط انگشت دست: در مواردی که جسم خارجی جامد در دهان و ابتدای گلو باعث خفگی شده است می توان از این روش استفاده کرد. بدین صورت که سر بیمار را به یک طرف بچرخانید سپس با دو انگشت اشاره و میانی که با یک لایه از گاز پوشانده شده اند، محتویات دهانی مصدوم را از یک گوشه دهانش خارج سازید. مراقب دندان های مصنوعی وی باشید. این روش در عین حال که موثر است ، خطرناک هم می باشد.( به دلیل هدایت جسم  به قسمت های تحتانی راه هوایی و صدمات جبران ناپذیر و… )

  مانور هایملیخ (هایملیش) :  Heimlich Maneuver

مختصری ازتاریخچه پیدایش مانور هایملیخ (هایملیش):

در ۱۹ ژوئن ۱۹۷۴ در یکی از شهرهای آلمان فردی در یک رستوران توسط لقمه غذا دچار انسداد راه تنفسی شد، در این میان صاحب رستوران که فردی باز نشسته بود برای نجات فرد، ضرباتی را به پشت وی وارد کرد و ناگهان لقمه غذا به سمت بیرون پرت شد و قربانی  از مرگ نجات یافت.

دکتر هایملیخ که در همین رستوران شاهد این عملیات بود، این روش را تحت یک مقاله علمی به انجمن قلب آمریکا ارائه داد. از سال ۱۹۷۶  این روش به عنوان یکی از روش های نجات در خفگی ها، مورد تایید انجمن قلب  و صلیب سرخ امریکا قرار گرفت و از همان سال تا ۱۹۸۵ برای تدریس امدادگران  بکارگرفته شد.

در آن سالها این روش این گونه بود که در ابتدا امدادگر ۵ بار ضربه به پشت مصدوم
 می زد اگر انسداد رفع نمی شد ۵ ضربه به شکم وارد می کرد که به روش پنج، پنج شهرت یافت. مانور هایملیخ به صورت های زیر انجام می شود :

 ضربه به پشت :

این روش زمانی که انسداد کامل توسط مواد جامد صورت گرفته به کار می رود. در این روش در پشت مصدوم قرار می گیرید  و با یک دست ناحیه شکم (زیر سینه) وی را نگه دارید. به مصدوم کمک کنید تا سرش را آن قدر خم کند که پایین تر از شش هایش قرار گیرد. با پاشنه دست دیگرتان  بین ۵ تا ۲۰  ضربه (به گفته دکتر راجر از کلینیک مایو و انجمن قلب آمریکا)  محکم بین دو کتف مریض بزنید. دهان مصدوم را نگاه کنید. در صورت بیرون  نیامدن جسم به مرحله بعد که فشار شکمی است بروید.

    فشار شکمی :

این تکنیک در افراد هوشیار و بیهوش به کار می رود. برای ایجاد فشار شکمی باید پشت بیمار بایستید (درصورت هوشیار بودن) یک دست را روی شکم ( بین ناف و جناغ سینه، پایین دیافراگم) قرار داده وانگشتان خود را جمع کنید. (به طوری که شصت در داخل قرار گیرد) دست دیگر را روی این دست قرار دهید وبا هر دو دست و آرنج های خود یک فشار سریع و پر قدرت به سمت داخل و بالا  ایجاد نمایید ( بیمار صدایی شبیه به  هق  بیرون می دهد).  این  نیرو  به  دیافراگم و  ریه ها منتقل می شود و باعث رفع انسداد می شود.البته سربیمارباید طوری قرار گیرد که درصورت خارج شدن ، جسم خارجی دوباره باعث انسداد نشود. این ضربه هم بین ۵ تا ۲۰ بار تکرار می شود.

فشار شکمی در افراد بیهوش بدین صورت است که بیمار را به حالت طاق باز  درآورده و در اطراف ران های مصدوم زانو میزنیم. سر بیمار را به یک طرف             می چرخانیم و پاشنه ی یک دست را بین ناف و جناغ سینه قرار داده و دست دیگر را برای حمایت روی آن می گذاریم. سپس کمی به سمت پایین (داخل بدن) و بالا فشار وارد می کنیم. این عمل را با مشت بسته هم می توان انجام داد.

 فشار به قفسه سینه :

این روش برای افرا چاق و زنان باردار (مخصوصاً سه ماهه سوم) به کار گرفته            می شود.تفاوت این روش با روش فشار شکمی در این است که کمک دهنده باید دستان خود را روی قفسه سینه  (وسط جناغ سینه)  قرار دهد.

 هایملیخ در نوزادان :

نوزادان را روی یک سطح سفت و محکم بخوابانید. (یا روی ساعد یا ران پای خود بگذارید) طوری که سر نوزاد به سمت عقب و راه تنفس کاملاً باز باشد. دو انگشت از یک دست خود را روی محل هایملیخ (بین ناف وجناغ سینه) قرار دهید.یک فشارسریع به سمت جلو و پایین وارد آورید. فشار وارده  در نوزادان باید آرامتر و ملایم باشد تا آسیبی به  وی وارد  نشود.

درهنگام ضربه زدن به پشت نوزاد( روش ضربه به پشت ) سر نوزاد باید کاملاً رو به پایین بوده و سینه وشکم او روی بازوی شما قرار گرفته و با انگشتان  دست او را محکم نگه دارید. با پاشنه دست خود ضرباتی آرام و ملایم به پشت نوزاد وارد کنید تا رفع انسداد  صورت گیرد.

هنگامی که جسم خارجی در راه تنفسی شما گیر کند و کسی نباشد که به شما کمک کند چه کاری باید بکنید ؟

با مشت کردن دست خود و قرار دادن آن در بالای شکم و زیر جناغ سینه ‌، فشارهای ناگهانی وارد نمایید  و یا می توانید از اشیایی مانند نرده ، صندلی و… کمک بگیرید بدین صورت که لبه این اشیاء با ید در محل مانور هایملیخ قرار بگیرند وخودتان نیروی لازم را وارد نمایید.                                                              

   وضعیت بهبودی :

مصدومی که بیهوش است ولی  ضربان قلب و تنفسش برقرار می باشد را در این وضعیت قرار می دهند. در این روش می توان مطمئن بود که راه هوایی مریض باز 
می ماند و هوا  راحت تر  به ریه ها  می رسد. آب دهان یا مواد  استفراغی  هم راحت از یک گوشه دهان مریض خارج می شود و فرضیه بازگشت این مواد و خفگی بر اثر بازگشت وجود ندارد. وضعیت بهبود در پزشکی به نام های  ریکاوری و پهلو هم می باشد.