تامین اکسیژن

تامین اکسیژن

 روش های تجویز اکسیژن

اکسیژن معمولا از طریق سیلندر و یا به صورت سانترال جهت تجویز در اختیار قرار می گیرد . قبل از تجویز اکسیژن باید آن را مرطوب کرده ، از نظر فشار تعدیل نمود (توسط مانومتر ) .

 

ابزار های لازم برای اکسیژن درمانی به دو گروه عمده تقسیم می شوند :

•        سیستم های با جریان زیاد اکسیژن High Flow System

•        سیستم های با جریان کم اکسیژن Low Flow System

در سیستم های با جریان کم اکسیژن ، بیمار هوای اتاق را همراه با اکسیژن تنفس می کند . برای استفاده از این نوع سیستم ها ، بیمار باید حجم جاری طبیعی و الگوی تنفسی منظم داشته باشد

از این نوع سیستم می توان از کانولای بینی Nasal Canula ،ماسک ساده اکسیژن Simple Oxygen Mask ،ماسک با استنشاق مجدد هوای بازدمی Rebreathing Mask با کیسه ذخیره کننده و ماسک بدون استنشاق مجدد هوای بازدمی Non Rebreathing Mask با کیسه ذخیره کننده ، نام برد .

سیستم های با جریان زیاد اکسیژن ، معمولا درصد اکسیژن FiO2 مشخص و ثابتی را ایجاد می کنند که با تغییر در الگوی تنفس ببیمار ، در آنها تغییری ایجاد نمی شود . شایعترین و متداولترین مثال آن ، ماسک ونچوری            Venturi   Mask      است .

الف ) سیستم های تجویز اکسیژن با جریان پایین Low Flow System

این دستگاه ها اکسیژن را با غلظت متفاوتی از ۹۰ – ۲۱ درصد به بیمار تحویل می دهند . در این سیستم ها متغییر هایی که روی Fio2 ( درصد اکسیژن دمی )  تاثیر می گذارند عبارتند از :

۱- ظرفیت ذخیره آناتومیکی دستگاه تنفس ( حجم حلق ، بینی ، حلق دهانی و … )

۲ – نوع سیستم تجویز اکسیژن ( سوند یا کانولای بینی ، ماسک ، کیسه ذخیره ساز )

۳ – میزان جریان اکسیژن ( لیتر در دقیقه )

۴ – الگوی تهویه بیمار ( در بیمارانی که تنفس عمیق دارند ، درصد اکسیژن کمتری به بیمار می رسد ، زیرا مقدار زیادتری از هوای اتمسفر که دارای Fio2 برابر ۲۱ % است با اکسیژن تجویز شده مخلوط می گردد و Fio2  را پایین می آورد . )

 

۱ – کانولای بینی یا سوند بینی Nasal canula or Catheter

 

 

این وسیله متداولترین ابزار برای تجویز اکسیژن است و بوسیله آن ها با تجویز ۶ – ۱ لیتر اکسیژن در دقیقه می توان Fio2      به میزان ۴۴ – ۲۴ درصد به بیمار رساند . هنگام استفاده از این ابزار باید سوراخهای بینی باز و تنفس از طریق بینی امکان پذیر باشد .

قرار گیری صحیح کانولای بینی

 

بر حسب سرعت تجویز اکسیژن ، مقدار تقریبی Fio2 هوای دمی به قرار زیر است:

مزایا : استفاده آسان ، تحمل خوب توسط بیمار ، تحرک بیشتر ، عدم قطع اکسیژن حین فعالیت هایی چون سرفه ، صحبت کردن ، غذا خوردن ، خوردن دارو و …

معایب : غلظت اکسیژن داده شده را نمی توان دقیقا کنترل کرد و بستگی به حجم جاری و ریت تنفس دارد ، میزان جریان اکسیژن تجویز شده نباید بیشتر از ۶ لیتر در دقیقه باشد زیرا موجب تحریک ، خشکی و آزردگی مخاط بینی می شود . مقدار زیادی اکسیژن از طریق بینی و دهان خارج می شود . کاتتر های بینی ندرتا برای تجویز اکسیژن به مدت طولانی استفاده می شود ، زیرا با این روش ممکن است مخاط حلق دهانی دچار تحریک و ازردگی شود . هگام استفاده از کاتتر بینی ، در صد اکسیژنی که به ریه ها می رسد به عمق و سرعت تنفس بستگی دارد ( بخصوص در حضور تورم مخاط بینی یا عادت تنفس با دهان ) .

۲ – ماسک ساده صورت (Simple Mask  )

 

برای غلظت های پایین تا متوسط اکسیژن از این وسیله استفاده می شود . با تجویز اکسیژن با سرعت ۱۰ – ۶ لیتر در دقیقه می توان Fio2 به میزان ۶۰ – ۴۰ درصد ایجاد کرد . در بیمارانی که با دهان تنفس می کنند ، تجویز اکسیژن با این روش موثرتر از کانولای بینی است . بر حسب سرعت تجویز اکسیژن ، مقدار تقریبی Fio2  هوای دمی به قرار زیر است :

 

 

این ماسک ها باید کاملا با بینی و دهان مماس شود ، لیکن نباید به صورت فشار وارد آورد و باعث قطع جریان خون شود . جریان اکسیژن معمولا باید به میزان ۵ لیتر در دقیقه یا بیشتر تنظیم شود تا از اتجمع هوای بازدمی در زیر ماسک و استنشاق مجدد آن ، که حاوی CO2 بالاست اجتناب گردد .

 

مزایا : تجویز Fio2 بیشتر

معایب : غالبا توسط بیماران تحمل نمی شود ( بخصوص در افرادی که دچار دیسپنه شدید صدمه و سوختگی در صورت هستند ) در هنگام بعضی فعالیت ها نظیر خوردن ، سرفه ، خروج خلط و … جریان اکسیژن باید قطع شود .

 

۳ – ماسک ذخیره کننده اکسیژن (reservoir bag mask  )

مانند ماسک ساده صورت هستند که یک کیسه ذخیره اکسیژن دارند . دو نوع ماسک ذخیره کننده وجود دارد :

 

الف ) ماسک های با استنشاق مجدد بخشی از هوای بازدمی                          (Partial Rebreathing Mask  )

این ماسک ها با تجویز اکسیژن به میزان ۱۰ – ۶ لیتر در دقیقه ، Fio2 در حدود ۸۰ – ۶۰ % ایجاد می کنند . این نوع ماسک دارای کیسه ذخیره ساز بوده ، ذخیره مصنوعی اکسیژن را افزایش می دهد و در نتیجه Fio2 بیشتری به بیمار می رساند . تقریبا ۳/۱ از هوای بازدمی نیز به کیسه ذخیره ساز برمیگردد که درواقع حجم برگشتی از فضای مرده آناتومیک است که هنوز غنی از اکسیژن بوده ، گرم و مرطوب است و حاوی مقدار کمی Co2 است . جهت اطمینان از اینکه بیمار حجم زیادی از هوای باز دمی را مجددا تنفس نمیکند ، باید جریان اکسیژن حداقل ۶ لیتر در دقیقه باشد . به نحوی که با هر دم بیش از ۳/۱ از حجم کیسه ذخیره ساز کاسته شود . در غیر اینصورت Co2 نیز می تواند درکیسه ذخیره ساز تجمع یابد و موجب افت درصد اکسیژن و موجب افت درصد اکسیژن داخل کیسه گردد.

 

ب) ماسک های بدون استنشاق مجدد هوای بازدمی  (Non Rebreathing Mask )

این ماسک ها دارای کیسه ذخیره ساز با دریچه یکطرفه هستند که اجازه ورود هوای بازدمی به داخل کیسه ذخیره ساز را نمی دهد . بوسیله این ماسک ها با تجویز ۱۵ – ۶ لیتر اکسیژن در دقیقه ، می توان Fi02  به میزان ۱۰۰ – ۹۵ درصد ایجاد کرد . در این نوع ماسک باید کیسه را در مدت دم مورد مشاهده قرار داد . کیسه نباید با هر بار تنفس بیش از ۱/۳ از گنجایش خود جمع شود . اگر سرعت جریان اکسیژن ۱۵ – ۶ لیتر در دقیقه باشد ، می توان مطمئن بود که کیسه ذخیره پر باقی می ماند .

۴ چادر صورت (Face tent )

 

 

 

چادر صورت روش دیگری جهت تجویز اکسیژن در سیستم با جریان آهسته اکسیژن است . مزیت مهم این دستگاه آن است که می توان رطوبت زیادی را همراه با آن به مددجو رساند . از معایب آن نیز این است که نمی توان Fio2  را دقیقا کنترل کرد . با این وسیله ، توسط تجویز ۸ – ۴ لیتر در دقیقه اکسیژن ، Fio2  رد حدود ۴۰% فراهم می گردد .

 

۵- چادر اکسیژن (Oxygen Tent )

این وسیله بیشتر در اطفال که قادر به تحمل ماسک و کانولای بینی نیستند استفاده می شود . شرایط استفاده از چادر اکسیزن عبارتست از :

۱- کنترل درجه حرارت چادر ( در صورتی که اکسیژن گرم تجویز شود ، درجه حرارت چادر آنقدر بالا می رود که موجب تعریق می گردد . به این ترتیب مصرف اکسیژن بدن بالا می رود )

۲ – کنترل رطوبت چادر

۳ – کنترل از نظر افزایش Co2 زیر چادر ( چادر باید تهویه داشته باشد )

۴ – استریلیتی چادر ( چادر باید بعد از هر بار مصرف ضد عفونی شود )

۶ –T-Piece  یا T-Tube   :

این وسیله روی لوله تراشه قرار می گیرد و از طریق آن اکسیژن با جریان بالا به بیمار داده می شود . این ابزار می تواند علاوه بر تجویز اکسیژن ، توسط مقاومتی که در سر راه بازدم ایجاد می کند ، سبب تولید حدود ۵ سانتی متر آب PEEP شود و از افزایش PaCo2 جلوگیری نماید . میزان جریان مخلوط هوا و اکسیژن درون T-Piece  باید ۵/۲ برابر حجم دقیقه ای باشد .

 

۷- تجویز اکسیژن از طریق ترانس تراکیال

در این روش از طریق جراحی یک کاتتر کوچک ا زمحل غشا کریکوتیروئید به داخل تراشه وارد و مستقیما جریان اکسیژن به داخل تراشه برقرار می گردد . استفاده از این روش موجب کاهش مصرف اکسیژن بخصوص در مواردی می شود که به طور مزمن نیاز به اکسیژن تراپی در منزل با کپسول ، یا بطورت پرتابل وجود داشته باشد با این روش می توان Fio2  را به میزان ۳۰ تا ۵۰ درصد افزایش داد . بایستی به بیما رو خانواده در نحوه مراقبت از تراکئوستومی و چگونگی تعویض کاتتر آموزش داده شود

 

ب) سیستم های با جریان بالا اکسیژن (High flow System )

ماسک ونچوری (Venturi Mask )

ماسک های ونچوری جهت تجویز اکسیژن با جریان بالا استفاده می شوند . این ماسک ها قابل اعتماد ترین و دقیق ترین روش برای تجویز غلظت صحیح و کنترل شده اکسیژن هستند . این وسایل طوری طراحی شده اند که هوای اتاق را با جریان ثابتی از اکسیژن مخلوط کرده ، سپس به ریه ها می فرستند . به علت سرعت بالای جریان گاز در این سیستم ، همواره  میزان ثابتی از اکسیژن در سیستم جریان داشته ، هوای اضافی همراه با دی اکسید کربن بوسیله این جریان سریع از زیر ماسک خارج می شود .

 

 

روشهای اکسیژن درمانی

هیپو کسمی و هیپوکسی

هایپوکسی عبارت است از میزان اکسیژن خون شریانی و زمانی که این کاهش در اکسیژن در سطح سلولی منجر به کاهش اکسیژناسیون بافتی گردد ، اصطلاحاً به آن هایپوکسی گفته میشود.

میزان طبیعی اکسیژن خون شریانی ۸۰-۱۰۰ میلیمتر جیوه است .

بدن نسبت به هایپوکسمی به وسیله افزایش تعداد و عمق تنفس واکنش نشان میدهد . در نتیجه علائم تنگی نفس به صورت استفاده ازعضلات کمکی تنفس ، تعریق و سیانوز ظاهر میگردد . با افزایش تلاش و تقلای تنفسی ، میزان مصرف اکسیژن نیز بیشتر شده منجر به ایجاد یک سیکل معیوب میشود که نتیجه آن خستگی و احتمالاً ایست تنفسی است .

نشانه های بالینی هایپوکسمی شامل تغییر در وضعیت ذهنی ( نظیر اختلال در قضاوت، بیقراری ، بی توجهی به محیط ، تیرگی شعور ، خواب آلودگی شدید و کما ) تنگی نفس ، افزایش خون تغییر در ضربان قلب ، آریتمی ، سیانوز ( از نشانه های دیر رس ) تعریق شدید و سردی انتهاهاست .

هاپوکسمی معمولاً هایپوکسی منتهی میشود ( کاهش تحویل اکسیزن به بافتها ) نشانه ها وعلاعم هایپوکسی بستگی به سرعت بروز هایپوکسمی دارد . هایپوکسمی ناگهانی با تغییر در عملکرد CNS همراه است زیرا مراکز عصبی بیشتر با سایر بافتها نسبت به کاهش اکسیژن حساسیت دارند . بدین ترتیب بیمار دچار ناهماهنگی حرکات و اختلال در قضاوت می شود . تابلوی بالینی بیمار مشابه یک فرد مست است .

هایپوکسمی مزمن ( مثلاً در COPD و CHF ) موجب خستگی و خواب آلودگی ، بی تفاوتی ، بی توجهی و تأخیر در رفلکس ها میشود . نیاز به تجویز اکسیژن ، با آزمایش ABG و ارزیابی بالینی مورد بررسی قرار میگردد .

 

انواع هایپوکسمی

هایپوکسی هایپوکسمیک ( Hypoxemic H )

زمانی که به هر دلیل درصد اکسیژن هوای دمی کاهش یابد ، هایپوکسی هایپوکسمیک ایجاد میشود . تنفس در ارتفاعات و کاهش اکسیژن تنفسی بع هر دلیل می تواند عامل ایجاد این نوع هایپوکسی باشد . این حالت با افزایش تهویه آلوئولی و تجویز اکسیژن برطرف میشود .

هایپوکسی رکودی ( Stagnatic H  )

این نوع هایپوکسی به دنبال رکود خون و یا کند شدن جریان خون در بیماریهایی نظیر آرتریواسکلروز ، آترواسکلروز، ترومبوز ، MI، CHF،ایست قلبی – ریویو انواع شک ها ایجاد میشود . این نوع هایپوکسی توسط اقداماتی نظیر اصلاح حجم مایعات ، تجویز داروهای محرک قلب و تنگ کننده عروق و احیای قلبی-ریوی قابل درمان است .

 

هایپوکسی انمیک ( Anemic H  )

این نوع هایپوکسی به دالیل غلظت هموگلوبین و یا در نتیجه کاهش ظرفیت حمل اکسیژن توسط هموگلوبین به بافت ها ایجاد میشود . انواع آنمی ها ، مسمومیت با گاز CO ،و مت هموگلوبینمی از عوامل بروز آن هستند . این نوع هایپوکسی توسط ترانسفوزیون خون و تجویز اکسیژن با فشار بالا قابل درمان است .

هایپوکسی سمی ( Histotoxic H  )

در این نوع هایپوکسی ، اختلال در سطح سلولی و به صورت اشکال در انتقال اکسیژن به داخل سلول ها است . شایع ترین علت آن مسمومیت با سیانور و اورمی است . در مسمومیت با سیانور ، درمان شامل تجویز تیوسولفات سدیم و در اورمی ، شامل دیالیز است .

هایپوکسی ناشی از کاهش P50

کاهش P50 منجر به شیفت منحنی شکست اکسی هموگلوبین به سمت چپ و بروز آلکالوز میگردد و آلکالوز از مواردی است که سبب قوی تر شدن میل ترکیبی اکسیژن به هموگلوبین میشود . بنابراین زمانی که HbO2 به سطح سلولی میرسد اکسیژن خود را رها نمیکند و این مسأله منجر به بروز هایپوکسی در سطح بافتی میگردد . درمان شامل تصحیح آلکالوز است .

 

هایپوکسی ناشی از افزایش نیاز

این نوع هایپوکسی به دنبال وضعیت هایی که منجر به افزایش نیازهای متابولیک در بدن میشود به وجود

می آید . شایع ترین علت آن سوختگی شدید و تیروکسیکوز است . درمان عبارت از رفع علت اولیه است .

اکسیژن تراپی

در اکسیژن تراپی ، گاز اکسیژن را با فشار بیش از آنچه در اتمسفر محیطی وجود دارد به بیمار میرسانند ( بیش از ۲۱% ) با تجویز اکسیژن و درمان هایپوکسمی ، میتوان از هایپوکسی بافتی جلوگیری کرد . هدف از اکسیژن تراپی ، شامل کاهش کار تنفس و برداشتن فشار از روی میوکارد است . انتقال اکسیژن به بافتهای به عواملی نظیر برون ده قلبی ، اکسیژن مووجود در خون شریانی ، غلظت Hb و نیازهای متابولیکی بستگی دارد که در هنگام تجویز اکسیژن باید تمام عوامل مذکور را در نظر داشت . میزان کاهش اکسیژن خون از طریق آزمایش ABG ،اکسیمتری نبض و علائم بالینی مشخص میشود .

ملاحظات بالینی در اکسیژن تراپی

تجویز اکسیژن باید با رعایت احتیاط انجام شده ، اثرات آن بر روی بدن مورد ارزیابی قرار گیرد اکسیژن نوعی داروست و مانند هر داروی دیگری باید ، اگربه موقع و به نحو صحیح تجویز شود مفید خواهد بود . در غیر این صورت میتواند عوارضی را به دنبال داشته باشد . در مبتلایان به بیماری های ریوی ، اکسیژن درمانی با هدف رساندن PaO2 شریانی به میزان ۶۰-۸۰ میلیمتر جیوه است . در این محدوده ، ۸۰-۹۰ درصد Hb از اکسیژن اشباع میشود ( با افزایش تویز اکسیژن نمیتوان درصد اشباع Hb را چندان افزایش داد )

هنگام تجویز اکسیژن لازمست بیمار را از نظر نیاز به اکسیژن بررسی کنیم . علائم مورد نظر شامل اختلال در سطح هوشیاری ، رنگ غیر طبیعی پوست و مخاط ها ، تعریق شدید ، تغییر در فشار خون ، تاکیکاردی و تاکی پنه است .

به دلیل قابلیت احتراق اکسیژن ، هنگام استفاده همیشه باید خطر آتش سوزی را مد نظر گرفت و از استعمال دخانیات در محیط اجتناب کرد .

 

عوارض اکسیژن تراپی

۱.هیپونتیلاسیونناشی از تجویز اکسیژن

مهار مراکز تنفسی به طور طبیعی در اثر افزایش PaCO2 صورت میگیرد . مراکز حساس به فشار اکسیژن خون شریانی موجود در آئورت و کاروتید ، بوسیله کاهش PaO2 فعال میشود (PaO2 کمتر از ۶۰ میلیمتر جیوه است) در بیمارانی که دچار اختلالات مزمن ریوی همراه با احتباس CO2 هستند ، تدریجا حساسیت مراکز تنفسی به افزایش PaCO2 از ین رفته تحریک تنفس تنها به واسطه تغییر در سطح PaO2 صورت میگیرد . در چنین افرادی ، تجویز زیاد اکسیژن با مقدار کنترل نشده موجب افزایس PaO2 و متعاقبا کاهش تهویه آلوئولی میگردد و به دنبال آن بیمار دچار احتباس CO2 و سپس مسمومیت با CO2 و آپنه میشود .

کنترل پی در پی و منظم ABG پرستار را از افزایش CO2 آگاه میکند .

 

 

۲. مسمومیت اکسیژن

در صورت مصرف اکسیژن با غلضت بیش از ۶۰% این عارضه بروز میکند . تغییرات پاتولوژیک ریه ها ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از دادن اکسیژن با فشار بالا رخ میدهد. تجویز اکسیژن موجب کاهش فعالیت مژکهای مخاطی شده منجر به تجمع ترشحات در راه های هوایی و نهایتا پنومونی غیر عفونی می شود.نشانه های اولیه مسمومسیت با اکسیژن شامل التهاب خفیف تراشه و برونش همراه با احساس درد در پشت جناغ سینه،احتقان بینی،و درد در هنگام دم و سرفه است که تدریجا سرفه ها شدیدتر و در پشت جناغ بیشتر شده،تنگی نفس بروز پیدا می کند.مسمومیت اکسیژن در نهایت به تخریب غشاء تنفسی و کاهش تولید سورفاکتانت،آتلاکتازی پیشنهاد می شود،ام غیر قلبی و سفت شدن و فیبروز ریه می انجامد.

 

۳. صدمات چشمی

صدمات شبکیه در بالغینی که در معرض اکسیژن ۱۰۰% قرار میگیرند اتفاق می افتد . مددجویانی که مبتلا به بعضی از بیماریهای شبکیه نظیر دکولمان می باشند ، مستعدتر هستند اشک ریزش ، ریزش ، ادم ، اختلال بینایی ، نتیجه عوارض سمی اکسیژن با غلظت بالا روی قرنیه و عدسی در بالغین است .

تجویز مقادیر زیاد اکسیژن در نوزادان نارس (Premature )ممکن است موجب انقباض عروق خونی نارس شبکیه ، آسیب به سلول های اندوتلیال ، دکولمان شبکیه و بروز کوری شود

(R.L.F: Retrolental Fibroplasia )میزان صدمه بستگی به میزان PaO2 دارد . بنابراین توصیه شده است که در نوزادان میزان PaO2 در سطح ۶۰ میلیمتر جیوه حفظ شود .

 

۴. آتلکتازی جذبی (Aborption Atelectasis)

این عارضه ممکن است به علت خارج کردن نیتروژن از آلوئول ها توسط اکسیژن ایجاد شود . به طور طبیعی هوای استنشاقی حاوی حدودا ۷۹ درصد نیتروژن و ۲۱ درصد اکسیژن است . نیتروژن در حالت نرمال حجم باقیمانده را که موجب باز نگهداشتن آلوئول ها میشود حفظ میکند ، زیرا جذب نیتروژن از غشاء آلوئولی بسیار ضعیف است . زمانی که به دنبال تجویز مقادیر بالای اکسیژن ( که به راحتی از غشاء تنفسی قابل جذب است .) این گاز جایگزین نیتروژن گردد ، حجم باقیمانده کاهش یافته ، کلاپس آلوئولی ایجاد میشود . این وضعیت به خصوص در زمانی که بیمار حجم جاری کم و یا حجم طبیعی بدون Sigh دریافت میدارد ، ویا دجار آمفیزم است و همراه با آن ، اکسیژن با غلظت های بالا دریافت میکند ، ایجاد میشود.

۵. مسمومیت با اکسیژن

ریه ها می توانند به طوور طبیعی ۲۱% را تحمل کنند . اگرچه هنوز دقیقا مشخص نیست که چه درصدی از اکسیژن میتواند موجب مسمومیت شود ، اما به احتمالا FiO2 بالای۵۰% برای مدت بیشتر از ۲۴ ساعت، خطر مسمومیت را افزلیش میدهد . احتمالا عوامل ایجاد مسمومیت با اکسیژن ، محصولات نهایی اکسیژن هستند که در طی واکنش های بیوشیمیایی تشکیل میشوند . این محصولات نهایی که رادیکال های آزاد اکسیژن خوانده میشوند شامل پراکسید هیدروژن ، رادیکال هیدروکسیل هستند . شناسایی علائم مسمومیت با اکسیژن ممکن است مشکل باشد ، زیرا علائم آن درست مشابه علائم بیماریهای وخیم تنفسی است که نیاز به تجویز اکسیژن دارند . سرفه، دیسپنه در استراحت ، درد پشت جناغ ، تهوع واستفراغ ، هیپوتانسیون وضعیتی ، سردرد ، بی اشتهایی و پاراستزی از علائم شایع آن هستند .

علائم کلینیکی بعد از ۶ ساعت از تجویز اکسیژن ۱۰۰% ، شامل درد تیز قفسه سینه و سرفه خشک ، بعد از ۱۸ ساعت ، کاهش عملکرد ریه ، و بعد از ۲۴-۴۸ ساعت بروز علائم ARDS است .

ABG بهترین منبع اطلاعاتی برای جلوگیری از مسمومیت با اکسیژن است .هدف این است که PaO2 بین ۶۰ تاMMHg90 حفظ شود .در صورتی که PaO2 بیمار حدود MMHg90 و FiO2 زیر ۴۰% باشد ، بیمار کمتر در معرض خطر مسمومیت با اکسیژن قرار دارد.

 جهت جلوگیری از بروز مسمومیت با اکسیژن ، رعایت موارد زیر کمک کننده است :

محدود کردن دوره مصرف اکسیژن ۱۰۰% به مدت های کوتاه (حدود ۶-۱۲ ساعت)

کاهش FiO2 به پایین ترین مقدار آن در اولین فرصت ممکن ، با حفظ ۶۰< PaO2 میلیمتر جیوه .

استفاده از اکسیژن بالای ۷۰% ممکن است برای ۲۴ ساعت بی خطر باشد .

اکسیژن بالای ۵۰% ممکن است برای مدت ۲ روز بی خطر باشد .

FiO2 بالای ۴۰% بعد از ۲ روز بالقوه سمی خواهد بود.

استفاده از FiO2 زیر ۴۰% ندرتا منجر به مسمومیت با اکسیژن خواهد شد .

به طور کلی ، استفاده از اکسیژن با غلظت بالای ۶۰% برای مدت بیش از ۳۶ ساعت ، و اکسیژن ۱۰۰% برای مدت بیش از ۶ ساعت منجر به بروز میکروآتلکتازی وکلاپس آلوئولی میگردد . تنفس اکسیژن با غلظت ۱۰۰-۸۰% برای مدت ۲۴ ساعت یابیشتر منجر به پیشرفت ARDS خواهد شد.

 

روشهای تجویز اکسیژن

اکسیژن معمولا از طریق سیلندر و یا به صورت سانترال جهت تجویز در اختیار قرار میگیرد .

ابزارهای لازم برای اکسیژن درمانی به دو گروه عمده تقسیم میشود : سیستم های با جریان زیاد اکسیژن (High Flow System  ) و سیستم های باجریان کم اکسیژن ( Low Flow System  )

در سیستم های با جریان کم اکسیژن بیمار هوای اتاق را همراه با اکسیژن تنفس می کند . برای استفاده از این نوع سیستم ها ، بیمار باید حجم جاری طبیعی و الگوی تنفسی منظم داشته باشد . از انواع این نوع سیستم می توان از کانولای بینی Nasal Canula ،ماسک ساده اکسیژن Simple Oxygen Mask ،ماسک با استنشاق مجدد هوای بازدمی Rebreathing Mask  با کیسه ذخیره کننده و ماسک های بدون استنشاق مجدد هوای بازمی Non     Rebreathing Mask   با کیسه ذخیره کننده ، نام برد .سیستم های با جریان زیاد اکسیژن ، معمولا درصد اکسیژن fio2 مشخص و ثابتی را ایجاد می کنند که با تغییر در الگوی تنفس بیمار ، در آنها تغییری ایجاد نمی شود. شایعترین و متداولترین مثال آن، ماسک ونچوری venture mask است.

سیستم های تجویز اکسیژن با جریان کم (low flow system )

این دستگاه اکسیژن را با غلظت های متفاوتی از ۲۱-۹۰ درصد به بیمار تحویل می دهند. در این سیستم ها متغییر هایی که روی fio2 (درصد اکسیژن هوای دمی) تاثیر می گذارند عبارتند از :

ظرفیت ذخیره ای آناتومیکی دستگاه تنفس(حجم حلق،بینی،حلق دهانی و …)

نوع سیستم تجویزاکسیژن (سوند یا کونالای بینی ،ماسک،کیسه ذخیره ساز).

میزان جریان اکسیژن(لیتر در دقیقه).

الگوی تهویه بیمار (در بیمارانی که تنفس عمیق دارند،درصد اکسیژن کمتری به بیمار میرسد،زیرا مقدار زیادتری از هوای اتمسفر که دارای FiO2 برابر ۲۱%است با اکسیژن تجویز شده مخلوط می گردد و FiO2 را پایین می آورد.)