داروهای OTC یا بدون نسخه :
کلمه OTC مخفف (Over the counter) است، یعنی فروش دارو بدون نسخه که شما حتی بدون تجویز و نسخه پزشک هم می توانید با مشورت پزشک داروساز از داروخانه ها تهیه نمایید. این داروها عموماً برای تسکین درد و یا برطرف کردن علائم سرما خوردگی، آنفلوآنزا و حساسیت بکار میروند.
شایعترین داروهای OTC :
مسکن ها
آنتی هیستامین (ضد حساسیت ها)
دکونژستانها (ضد احتقانها)
داروهای ضد سرفه
مسکن ها :
این دسته از داروها برای برطرف کردن سردرد و تب یا دردهای عضلانی و استخوانی بکار می روند .البته هرکدام از این داروها و نحوه کاربرد آنها متفاوت است.گروهی از داروها که تحت عنوان داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی نام گذاری شده اند شامل آسپیرین ، ایبوبروفن ، ناپروکسن ، باکلوفن می باشند و گروه دیگر ترکیبات استامینوفن هستند که هرکدام کاربرد مخصوص به خود را دارند. استامینوفن با مهار حس درد در مغز و نخاع سبب کاهش درد می شود .
آنتی هیستامین ها :
آنتی هیستامین ها داروهایی هستندکه با مهارگیرنده های مربوط به خارش ، تحرکات بینی، ترشح خلط و عطسه سبب کنترل آنها می شوند. این داروها عموما بعنوان ضد حساسیت در بین مردم شناخته می شوند .
از مهمترین آنتی هیستامین ها می توان به داروهای زیر اشاره کرد:
دیفن هیدرامین، کلرفنیرامین ، کلماستین، هیدروکسی زین ، پرومتازین ، لوراتادین ، زادیتن، سیتریزین،کتوتیفن و …
دکونژستانها ( ضد احتقانها ):
دکونژستانها داروهایی هستند که باعث تنگی رگهای مخاط بینی شده و سبب فروکش کردن التهاب و ورم و احتقان در این ناحیه می شوند از داروهای ضد احتقان بدون نسخه می توان از پزودوافدرین و فنیل افرین نام برد. که فنیل افرین در بازار دارویی ایران در ترکیب قرص آنتی هیستامین دکونژستان وجود دارد .
داروهای ضد سرفه:
داروهایی که برای سرفه تجویز می شود دو دسته هستند : یکی داروهای ضد سرفه Antitussives و دیگری اکسپکتورانت ها
داروهای ضد سرفه سبب مهار رفلکس سرفه می شوند که از جمله آنها می توان از دکسترومتورفان و کلوبوتینول نام برد .گروه دیگر این داروها اکسپکتورانت ها هستند که سبب رقیق شدن خلط شده وبدین وسیله باعث می شوند با هر بار سرفه مجاری تنفسی از خلط و ترشح پاک شود.که در این گروه گایافنزین قرار دارد که هم بصورت مجزا و هم در ترکیب اکسپکتورانت ساده و کدئین وجود دارد .
چگونگی استفاده کردن از مطالب برشور داروها ی بدون نسخه OTC :
هرچند برای تهیه و خرید داروهای بدون نسخه نیازی به تجویز پزشک نیست اما این داروها نیز همانند داروهای تجویزی توسط پزشکان می تواند سبب بروز عوارض جانبی ناخواسته وگاهی بسیار جدی در استفاده کنندگان گردد. پس لازم است به موارد زیر در هنگام تهیه واستفاده دارو توجه کنید:
۱ – ترکیبات دارویی
۲ – موارد مصرف دارو
۳- مکانیسم اثر(نحوه تاثیر دارو در بدن)
۳- فارماکونیتیک (چگونگی نحوه جذب بهتر دارو، دفع دارو، مدت زمان عمر دارو در بدن)
۴ – هشدارها
۵ – عوارض جانبی
۶- تداخل های دارویی
۷- مقدار مصرف
۸- نکات قابل توصیه (که در مورد مصرف بیش از حد دارو،آسیب ها احتمالی و…)
مهمترین عوارض جانبی داروهای OTC :
۱) آسپیرین و سایر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
عارضه جانبی اصلی این داروها مشکلات گوارشی است. این مشکلات می تواند از یک ناراحتی ساده معده تا خونریزی های گوارشی باشد،که مورد اخیر (خونریزی های گوارشی) بیشتر در سنین بالاتر اتفاق می افتد. هرچه مقدار مصرف این داروها و طول دوره درمان با این داروها بیشتر باشد احتمال بروز خونریزی های گوارشی بیشتر است . اما از یاد نباید برد که حتی با مصرف یک عدد قرص آسپیرین یا سایر داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی نیز ممکن است خونریزی گوارشی اتفاق بیافتد .
از عوارض جانبی دیگر این داروها : آسیبهای کلیوی ، آسیبهای کبدی، تهوع، گیجی، اختلالات شنوایی، دردهای شکمی، کهیر و… می باشد.
استامینوفن
هر چند این دارو دردیدگاه بسیاری از افراد، داروی بی خطری است اما در هنگام مصرف طولانی مدت این دارو بخصوص در انواعی که حاوی کافئین یا کدئین است می تواند مخاطراتی را برای کبد و کلیه بوجود آورد.
کافئین در قرص های آکسار ( آ سی آ A.C.A ) وجود دارد ، این موارد اکثراً پس از سالها مصرف مداوم و یا در مسمومیت های دارویی ممکن است اتفاق بیافتد .
۲) آنتی هیستامین ها
آنتی هیستامین ها بدلیل حالت خواب آلودگی و رخوتی که در انسان ایجاد می کنند ممکن است درهنگام رانندگی یا کارکردن با ماشین آلاتی که نیاز به هوشیاری دارند مخاطراتی را برای بیمار بوجود آورند .
از عوارض دیگر آنها خشکی دهان ،تاری دید،سرگیجه،هیجان ،بیقراری و… است این علائم گذرا بوده و با قطع دارو برطرف می شود.
۳) ضد احتقان ها
ازعوارض این داروها و بخصوص قرص پزودوافدرین، تشنج ، توهم، ضربان نامنظم قلب، خواب آلودگی ، افزایش فشار خون و… می باشد.
۴) داروهای ضد سرفه
کدئین که در داروهای ضد سرفه بکار میرود ممکن است بطور موقت سبب خواب آلودگی،یبوست و یا حالت تهوع گردد دکسترومتورفان اثر خواب آلودگی کمتری نسبت به سایر داروها دارد و به میزان کمتری نیز ممکن است سبب مشکلات گوارشی گردد . هر چند ممکن است علائم عصبی ، اضطراب، بی قراری، خشکی دهان، افزایش ضربان قلب و… در فرد ایجاد نماید.
به طور کلی از سوی اطلاعیه وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی مصوب ۳۱/۳/۱۳۷۵ تاکنون ۱۶۵ قلم دارو بعنوان داروهای OTC معرفی شده اند که در اینجا با تعدادی از اسامی آنها آشنا می شوید.
– A.C.A
– ACETAMINOPHEN (PARACETAMOL)
– ADULT COLD
– ALUMINIUM MG S
– ANTIHEMORRHOID
– ANTIHISTAMINE DECONGESTANT
– ASA (ACETYLSALICYLIC ACID)*
– BISACODYL
– BROMHEXINE
– BURN OINTMENT
– CALCIUM FORTE
– CALCIUM-D
– CHILDREN COLD
– DEXTROMETHORPHAN-P
– DICLOFENAC
– DIMENHYDRINATE
– EXPECTORANT
– FERROUS FUMARATE
– FOLIC ACID
– HEMATINIC
– IBUPROFEN
– LOPERAMIDE
– MEBENDAZOLE
– MULTIVITAMIN
– ORS
– PIROXICAM
– PSEUDOEPHEDRINE
– SILVER SULFADIAZINE
– ZINC OXIDE
